دعای روز بيست ويكم
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِي فِيه إِلَى مَرْضَاتِكَ دَلِيلا ولا تَجْعَلْ لِلشَّيْطَانِ فِيه عَلَيَّ سَبِيلا واجْعَلِ الْجَنَّةَ لِي مَنْزِلا ومَقِيلا يَا قَاضِيَ حَوَائِجِ الطَّالِبِينَ».
ترجمه: «خداوندا در این ماه برای من دلیل و راهنمایی به سوی رضایتت قرار بده و در آن برای شیطان بر من راهی قرار مده و یهشت را برای من جایگاه فرود آمدن و استراحتگاه قرار بده ای یر آورنده حاجتهای خواهندگان».
پیام اول: رضایت خدا
در باره رضایت خدا از ما در شرح دعای روز دوم مطالبی بیان شد، در دعای امروز نیز از خدا میخواهیم تا راه را برای تحصیل رضایتش برای ما هموار فرماید.
پیام دوم: چیره نشدن شیطان
شیطان بر چه کسانی می‌تواند و بر چه کسانی نمی‌تواند چیره شود؟ خداوند پاسخ داده است: «قالَ رَبِّ بِما أَغْوَيْتَني لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعينَ * إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصين». (سوره الحجر، ۳۹ – ۴۰).
«[شیطان] گفت: اى پروردگار من، چون مرا نوميد كردى، در روى زمين بديها را در نظرشان بيارايم و همگان را گمراه كنم، * مگر آنها كه بندگان با اخلاص تو باشند».
بنا براین راه رهای از چیرگی شیطان بر انسان ایمان و اعمال خالصانه برای خدا است، و جز این خصوصیت موجب چیرگی شیطان بر انسان میشود، در دعای امروز از خدا میخواهیم تا شیطان را بر ما چیره مگرداند.
پیام سوم: منزل گرفتن در بهشت
در باره بهشت و دوزخ در شرح دعای روز نوزدهم سخن گفته شد، در دعای امروز نیز میخواهیم تا خدا ما را در بهشت جاوید سکونت بدهد.
و در پایان دعای امروز خدا را با وصف «بر آورنده نیازهای خواهندگان» میستاییم.
دعای روز بیست و دوم
«اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي فِيه أَبْوَابَ فَضْلِكَ وأَنْزِلْ عَلَيَّ فِيه بَرَكَاتِكَ ووَفِّقْنِي فِيه لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِكَ وأَسْكِنِّي فِيه بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِكَ يَا مُجِيبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّينَ».
ترجمه: «خدایا در این ماه دربهای فضل خود را بر روی من بگشای و برکاتت را در آن بر فرود آور و به آنچه که موجب رضایتت باشد توفیقم هنایت کن و در میان بوستانهای بهشت جایم ده، ای اجابت کننده درخواست گرفتاران».
پیام اول: فضل خدا
«فضل» افزون بر كم يا در گذشتن از حد اعتدال در كارى يا چيزى را گویند كه دو گونه است:
اول- برترى و فضل در علم و بردبارى كه پسنديده است.
دوم- مذموم و ناپسند مثل برترى يا زيادتى خشم و غضب حتى بر چيزى كه خشم بر آن واجب است.
واژه فضل هر گاه براى افزونى يا زيادى يك چيز بر ديگرى به كار رود بر سه قسم است.
۱- فضل و زيادى از نظر جسم: مثل: فضيلت جنس حيوان بر جنس گياه.
۲- فضل و زيادى از نظر نوع مثل نوع انسان بر غير خودش از حيوان و جاندار، و بر اين مثال است آيه: (وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ … تَفْضِيلًا)(سوره الاسراء، ۷۰)
- فضل و برترى از جهت شخصيت و برترى كسى بر ديگرى، پس دو فضيلت و برترى اول و دوم ذاتى و جوهرى است و راهى براى كم كردن آن نقصان در آنها نيست كه نقص خود را برطرف كنند يا اينكه آنكه ناقص است از فضل و برترى بهرهمند شود مثل اسب و الاغ- كه براى آنها ممكن نيست فضيلتى را كه مخصوص انسان است به دست آورند؛ ولی فضل و برترى سوم كه برترى شخصى است عَرَض است و راهى براى اكتساب آن وجود دارد و يافت مي‌شود و از نوع تفضيلى است كه در آيات زير به آن اشاره شده است:
«وَ اللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلى بَعْضٍ فِي الرِّزْقِ». (النحل، ۷۱).
«خداوند برخی از شما را بر برخی دیگر برتری داده است».
و آيه: بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ (۳۴/ نساء) مقصود از برترى بعضى بر بعض ديگر در اين آيه كه خداوند فضيلت داده است، آن چيزى است كه از فضيلت شخصى در ذات كسى وجود دارد و همچنين فضيلتى كه از تمكن و مال و جاه و نيرو به او بخشيده شده است، چنانكه گفت:
«وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلى بَعْضٍ» (سوره الاسراء، ۵۵).
«و ما برخی از پیامبران را بر برخی دیگر برتری بخشیده ایم».
«فَضَلَ اللَّهُ الْمُجاهِدِينَ عَلَى الْقاعِدِينَ». (سوره النساء، ۹۵). (نقل از راغب، مفردات قرآن، ص ۶۸ – ۶۹).
«خدا مجاهدان را بر نشستگان برتری داده است».
در یکی از دعاهای قنوت نماز نیز می‌خوانیم: «الهی عاملنا بفضلک و لا تعاملنا بعدلک».
«خداوندا با ما با فضلت رفتار کن و با عدلت با ما رفتار نکن».
در دعای امروز از خدا میخواهیم تا دربهای فضل و رحمتش را به روی ما بگشاید.
پیام دوم: برکات خدا
در شرح دعای روز هیجدهم در باره برکات ماه رمضان سخن گفته و از خدا آن را درخواست کرده بودیم، در دعای امروز هر گونه برکت را از خدا میخواهیم.
پیام سوم: رضایت خدا
در شرح دعای روز دوم در باره رضای الهی مطالبی تقدیم شد، در دعای امروز نیز از خدا میخواهیم تا آنچه موجب به دست آوردن رضایت او باشد را به ما توفیق عنایت فرماید.
پیام چهارم: باغهای بهشت
در دعای امروز از خدا درخواست میکنیم تا ما را در باغهای بهشت سکونت بدهد.
و در پایان دعای امروز خدا را با وصف «اجابت کننده دعای گرفتاران» میستاییم.
دعای روز بيست و سوم
«اللَّهُمَّ اغْسِلْنِي فِيه مِنَ الذُّنُوبِ وطَهِّرْنِي فِيه مِنَ الْعُيُوبِ وامْتَحِنْ قَلْبِي فِيه بِتَقْوَى الْقُلُوبِ يَا مُقِيلَ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِينَ».
ترجمه: «خداوندامرا در این ماه از گناهان شستشو بده و مرا از عیبها پاک گردان و دل مرا به تقوا بیازمای، ای ناچیز کننده لغزشهای گناهکاران».
پیام اول: شستشوی گناهان
«ذنب» به معنای گناه، جرم و معصیت (ابن منظور، لسان العرب، ج ۱، ص ۳۸۹) و در اصطلاح به معنای نافرمانی از خدا است که با انجام دادن منهیات و ترک اوامر او پدید میآید. و از آنجا که فرمانها و نواهی خداوند فراوان است انسانها در اثر دلبستگی به دنیا و یا ضعف ایمان و نداشتن معرفت کامل به مقام ربوبیت و نشناختن درست شریعت فراوان به گناه دچار می‌شوند، تا آنجا که خداوند فرمود: «وَ لَوْ يُؤاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ ما تَرَكَ عَلَيْها مِنْ دَابَّةٍ وَ لكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلى أَجَلٍ مُسَمًّى». (سوره النحل، ۶۱).
«اگر خداوند بخواهد كه مردم را به گناهشان هلاك كند، بر روى زمين هيچ جنبندهاى باقى نگذارد، ولى عذابشان را تا مدتى معين به تأخير مىافكند».
افزون بر اینکه گروهی از مردم با اینکه گناه بودن برخی از گفتارها و رفتارها را میدانند آن را سبک می‌پندارند و یا آن را گناه نمی‌دانند.
پیامبر صلی الله علیه و آله در پندهایش به یکی از اصحابش به نام ابن مسعود فرمود: . يا ابن مسعود لا تحقرن ذنبا ولا تصغرن واجتنب الكبائر فإن العبد إذا نظر يوم القيامة إلى ذنوبه دمعت عيناه قيحا ودما يقول اللَّه تعالى « يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَها وَبَيْنَهُ أَمَداً بَعِيداً». (فیض کاشانی، الوافی، ج ۲۶، ص ۲۱۳، آیه در سوره عبس، ۲۷).
«به هیچ وجه گناهی را کوچک و ناچیز مشمار و از گناهان کبیره دوری کن، زیرا بنده خدا در روز رستاخیز آنگاه که گناهان خود را ببیند، [به جای اشک] چرک و خون از دو چشم او جاری میشود، خداوند میفرماید: (روزى كه هر كس كارهاى نيك و كارهاى بد خود را در برابر خود حاضر بيند، آرزو كند كه اى كاش ميان او و كردار بدش فاصلهاى بزرگ بود)».
سعدی سروده است:
بترس از گناهان خویش این نفس که روز قیامت نترسی ز کس
کنونت که دستست کاری بکن دگر کَی بر آری تو دست از کفن
بتابد بسی ماه و پروین و هور که سر بر نداری ز بالین گور
پیام دوم: پاکی از عیبها
مقصود از عیبها در دعای امروز عببهای طبیعی مربوط به اندامهای انسان نیست که جرم و گناهی شمرده نمیشود و در بسیاری از موارد قابل پوشانده شدن نیستند، بلکه مقصود لغزشها و گناهان است که با اراده و اختیار از او صادر میشود و نیازمند استغفار انسان گناهکار و آمرزیده شدن آن از سوی خداوند است و برخی از انسانها با آنها آنچنان خو گرفته اند که عادتشان شده است، تا آنجا که وجود آنها را ممکن است برای دیگران عیب بدانند ولی برای خود عیب نمیشمارند، ولی اگر به آینه دل نگاهی بیندازند در آن زنگارهای فراوان دیده و آن آینه را تیره و تار میبینند، در آن صورت از عیب های دیگران غافل و به اصلاح عیبهای خود میپردازند، چنانکه شاهر سروده است:
دوش آینه خویش صیقل دادم روشن کردم و پیش خود بنهادم
در آینه عیب خود چندان دیدم عیب دگران هیچ نیامد یادم
و سعدی نیز سروده است:
مکن عیب خلق ای خردمند باش به عیب خود از خلق مشغول باش
در دعای امروز از خدا میخواهیم تا ما را از عیبهای گناه پاک گرداند.
پیام سوم: تقوای دل
در شرح دعای روز سیزدهم در باره تقوا سخن گفته شد، در دعای امروز نیز از خدا میخواهیم تا دل ما را با تقوا بیازماید.
در پایان دعای امروز خدا را با وصف «کم کننده لغزشهای گناهکاران» میستاییم.
دعای روز بيست وچهارم
«اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِيه مَا يُرْضِيكَ وأَعُوذُ بِكَ مِمَّا يُؤْذِيكَ وأَسْأَلُكَ التَّوْفِيقَ فِيه لأَنْ أُطِيعَكَ ولا أَعْصِيَكَ يَا جَوَادَ السَّائِلِينَ».
ترجمه: «خدایا در این ماه چیزی را میخواهم که تو را راضی نماید و از آنچه که موجب آزار تو شود به تو پناه مبیرم و در این ماه از تو میخواهم توفیقی به من بدهی تا تو را اطاعت نموده و به نافرمانی تو نپردازم، ای بخشنده درخواست کنندگان».
پیام اول: موجبات رضایت خدا
در دعای روز دوم در باره رضایت خدا سخن گفته شد، در دعای امروز نیز ار خدا میخواهیم تا به آنچه که موجبات رضایت او را فراهم آورد توفیق پیدا کنیم.
پیام دوم: خودداری از آزار خدا
هر کس که رضایت خدا را فراهم نیاورد، موجب آزار او شده است و خداوند کیفر آزار رساندن به خدا را اینگونه بیان فرموده است: إِنَّ الَّذينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهينا * وَ الَّذينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبينا». (سوره الاحزاب، ۵۷).
«هر آينه كسانى را كه خدا و پيامبرش را آزار مىدهند، خدا در دنيا و آخرت لعنت كرده و برايشان عذابى خواركننده مهيا كرده است * و كسانى كه مردان مؤمن و زنان مؤمن را بىهيچ گناهى كه كرده باشند مىآزارند، تهمت و گناه آشكارى را بر دوش مىكشند».
یکی از چیزهایی که موجب آزار خدا میشود آزار رساندن به پیامبر صلی الله علیه واله و امیر المؤمنین علی علیه السلام است: و در روايات آمده است كه آيه در مورد على علیه السلام نازل شده است، كه منافقان با زبان خود به او آزار رسانده بودند:
حافظ ابو نعيم در باره آيه ياد شده با سندى از مقاتل بن سليمان نقل كرده است كه گفت: «در باره على بن ابى طالب علیه السلام نازل شده است، و اين به اين سبب بوده است كه تعدادى از منافقان او را آزار رسانده، و او را تكذيب مىكردند» (النور المشتعل، ص:۱۸۸ – ۱۸۹، ح:۵۲، نيز ثعلبى در الكشف والبيان، ج:۸، ص:۶۳ نقل از مُقاتل و تفسير مُقاتل بن سليمان، ج:۳، ص:۵۰۶ – ۵۰۷).
واحدى نيز شان نزول ياد شده براى آيه را از مقاتل نقل كرده است (اسباب التنزيل، ص:۲۰۸).
پیام سوم: اطاعت از خدا
اطاعت از خدا با عمل کردن به فرمانهای او و دوری کردن از نواهی او و نیز با اطاعت از پیامبر صلی الله علیه و آله و أولی الامر حاصل می‌گردد، چنانکه فرموده است: « يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُم». (سوره النساء، ۵۹).
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد، از خدا اطاعت كنيد و از رسول و اولو الامر خويش فرمان بريد».
در منابع شیعه و برخى از كتابهاى تفسيرى و روايى اهل سنّت آمده است كه مقصود از «اولى الامر» در آيه ياد شده على عليهالسلام به طور خاص و يا ائمّه اهل بيت علیهم السلام است.
ابن مردويه از نعمان بن بشير نقل كرده است كه على عليهالسلام اين آيه را تلاوت كرد و گفت: مقصود از «اولى الامر» ما هستيم. (مناقب على بن ابى طالب عليهالسلام، ص۲۳۰).
حسن بن صالح از جعفر صادق[عليهالسلام] در تفسير اين آيه نقل كرده است كه گفت: «اولى الامر، ائمّه اهل بيت هستند» (ينابيع الموده، ج۱، ص۳۴۱، ب۸۳، ح۲. برای بیشتر از این موضوع به کتاب «زیور خلافت» اثر اینجانب مراجعه نمایید).
در دعای امروز از خدا میخواهیم تا توفیق اطاعت از خود را به ما عنایت فرماید، آن اطاعتی که در پی آن اطاعت از پیامبر صلی الله علیه واله و اولی الامر را به همراه دارد.
و در پایان دعای امروز خدا را با وصف «بخشنده درخواست کنندگان» ستایش میکنیم.
دعای روز بيست وپنجم
«؟اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِيه مُحِبّا لأَوْلِيَائِكَ ومُعَادِيا لأَعْدَائِكَ مُسْتَنّا بِسُنَّةِ خَاتَمِ أَنْبِيَائِكَ يَا عَاصِمَ قُلُوبِ النَّبِيِّينَ».
ترجمه: «خدایا در این ماه مرا دوست دوستانت و دشمن دشمنانت و پیروی کننده از سنت خاتم پیامبرانت قرار بده، ای پاک نگاه دارنده دلهای پیامبران».
پیام اول: دوست اولیای خدا
«ولی» به معنای دوست و یاور است (ابن اثیر، النهایه، ج ۵، ص ۲۳۷)، و خداوند در باره کسانی که آنان را اولیای خود خوانده است فرمود: « أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُون». (سوره یونس، ۶۲).
«آگاه باشيد كه بر دوستان خدا بيمى نيست و غمگين نمىشوند».
و اما چه کسانی اولیای خدا هستند؟ در آیه دیگر فرمود: «أَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُون». (سوره انفال، ۳۴).
«اولیای او نیستند جز با تقوایان، ولی بیشتر مردم نمی دانند».
در دعای امروز از خدا میخواهیم تا ما را دوست اولیای خود قرار بدهد.
پیام دوم: دشمن دشمنان خدا
به موازات دوست داشتن خدا و اولیایش، وظیفه داریم تا دشمن دشمنان خدا باشیم، تا آنجا که به ما برای مبارزه با دشمنانش فرمان جهاد داده و فرمود: «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرينَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ في سَبيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُون». (سوره انفال، ۶۰).
«و در برابر آنها تا مىتوانيد نيرو و اسبان سوارى آماده كنيد تا دشمنان خدا و دشمنان خود – و جز آنها كه شما نمىشناسيد و خدا مىشناسد – را بترسانيد. و آنچه را كه در راه خدا هزينه مىكنيد به تمامى به شما بازگردانده شود و به شما ستم نشود».
در دعای امروز از خدا میخواهیم تا لطف خود را شامل حال ما گردانیده و ما را دشمن دشمنان خود قرار بدهد.
پیام سوم: پیروی از سنت پیامبر (ص)
مقصود از «سنّت پیامبر (ص)» گفتار، رفتار و تقریر او است، که برای ما پس از قرآن حجت شرعی است و وظیفه داریم تا طبق آن عمل نماییم. البته سنت امامان معصوم [اولی الأمر] علیهم السلام نیز از سنت پیامبر صلی الله علیه و آله شمرده شده و حجت شرعی برای ما است، چنانکه خداوند فرمود: (يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ) (سوره نساء:۵۹).
از اینرو در دعای امروز از خدا میخواهیم تا ما را پیرو سنت پیامبرش قرار بدهد.
و در پایان دعای امروز خدا را با وصف «نگهدارنده دلهای پیامبران» ستایش میکنیم.
