پرسشی در باره عنوان فوق مطرح شده که ابتدا و سپس چند پاسخ تقدیم میشود:
پرسش:
ما در شیعه داریم که فدک حق فاطمه بوده ( یا بصورت ارث و یا هبه از طرف پدر ) و خلفای ثلاث این حق را نا دیده گرفتن و ظلمی بر فاطمه روا داشتند چرا در زمان خلیفه چهارم که علی باشد این حق به وارثان فاطمه واگذار نشد ؟ ( یکی از وظایف خلیفه 《 حکومت 》 استرداد حق محق است و این ظلم به وارثان فاطمه در زمان خلیفه چهارم استمرار پیدا کرد ؟)
پاسخ:
سلام
جناب اقای…
از اینکه فدک برای فاطمه ع بود مدارک از منابع فریقین فراوان است
و در نامه ۴۵ نهج البلاغه هم آمده (بلی کانت فی ایدینا فذک وووو)
و اشاره کرد که بعضی از دست ما گرفتند و بعضی آن را بخشیدند
چند پاسخ به پرسش جنابعالی داده می شود:
پاسخ اول: على علیه السلام در مدت چهار سال خلافت خود با سه جنگ بزرگ داخلى مواجه شده و فرصت كارهاى اساسى را پيدا نكرده بود، چه رسد به اينكه فدك را كه به خود وى و خاندانش مربوط مىشد باز گرداند.
پاسخ دوم: بر فرض كه على علیه السلام فرصت بازگرداندن فدك را پيدا مىكرد به چنين كارى اقدام نمىكرد، زيرا مخالفان او [ناكثان، قاسطان و مارقان] منتظر بهانهاى بودند تا مردم را عليه او بشورانند، چنانكه او را به قتل عثمان متهم كردند، در حالى كه على (ع) نه تنها در قتل عثمان شركت نداشت، بلكه تا مىتوانست از او دفاع كرده بود، اين مخالفان اگر مىديدند على علیه السلام فدك را از دست خويشاوندان عثمان گرفته و به خاندان خود برگردانده است، بهانه بهتر براى مخالفت و شوراندن مردم عليه او پيدا مىكردند، زيرا [با استناد به رفتار ابوبكر در مورد فدك و انتساب حديثى از سوى او به پيامبر صلی الله علیه وآله كه بر ارث نگذاشتن او دلالت داشت] او را به منفعت طلبى و سوء استفاده از حكومت متّهم مىكردند.
پاسخ سوم: ابوبصیر از امام صادق علیه السلام پرسید: چرا امیر المؤمنین پس از رسیدن به خلافت فدک را باز پس نگرفت و به چه دلیلی آن را رها کرد؟ امام در پاسخ فرمود: «زیرا ظالم و مظلوم به پیشگاه خدا بار یافته و هر یک به میزان استحقاق خود به جزای عمل خود رسیدند، از این‌رو او خوش نداشت چیزی را بازگرداند که خدا غاصب را با آن به کیفر رسانده و به کسی که حق او غصب شده بود پاداش داده شد».
و نیز روایت شده است که امیر المؤمنین علیه السلام در این کار پیامبر خدا (ص) را ألگوی خود قرار داد، زیرا آنگاه که او از مکه بیرون رفت، عقبل خانه او را فروخت، پس از فتح مکه به او گفتند: أی پیامبر خدا آیا به خانه‌ات باز نمی‌گردی؟ او (در پاسخ) فرمود: «آیا عقیل برای ما خانه‌ای باقی گذاشت؟»، او از بازگردن خانه خود خودداری کرد و فرمود: «ما از خاندانی هستیم که چیزی را که از ما ستانده شد در راه خدا باز نمیگردانیم». [جوهری، السقیفة و فدک: ۱۴۵].
پاسخ چهارم: فاطمه و على علیهما السلام از فدك براى دنياى خود استفاده نمىكردند، چنانكه على علیه السلام در بيست و پنج سال خانه نشينى خود چاههاى فراوانى حفر و باغاتى تأسيس كرد؛ ولى از آنها براى خود و خانواده خود به ميزان اندك بهره مىبرد و بقيه آنها را انفاق مىكرد و اگر بر فدك دست مىيافت از آن براى انفاق بهره مىبرد.
پاسخ پنجم: على علیه السلام بر اساس آنچه از پيامبر صلی الله علیه وآله آموخته بود مىدانست كه مدّتى كوتاه نمىگذرد كه معاويه بر سرزمين پهناور اسلامى سيطره پيدا كرده و بر بستگان و پيروان على علیه السلام ستمها روا مىدارد و برگرداندن فدك براى مدت كوتاه، آنهم براى زمان خلافت خود چندان فايدهاى ندارد، پس بهتر ديد كه از آن چشم بپوشد.
