دعای روز سوم
«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فِيه الذِّهْنَ والتَّنْبِيه وبَاعِدْنِي فِيه مِنَ السَّفَاهَةِ والتَّمْوِيه واجْعَلْ لِي نَصِيبا مِنْ كُلِّ خَيْرٍ تُنْزِلُ فِيه بِجُودِكَ يَا أَجْوَدَ الأَجْوَدِينَ».
ترجمه: «خداوندا در این ماه مرا از هوش و آگاهی روزی فرما، و از سفاهت و جهالت و کار باطل دور گردان، و برای من بهره ای از هر خیر و خوبی که در این ماه فرو میفرستی قرار بده، سوگند به جود و کرمت ای بخشنده ترین بخشندگان»
پیام اول: برخورداری از ذهن مناسب
ذهن به معنای فهم، دریافت درست، هوش، خرد یکی از قوای نفس یا قوتی مربوط به نفس ناطقه یا قوت نفس است. (معین، عرهنگ فارسی، ج ۲، ص ۱۶۱۲).
صفای ذهن و هوشمندی از نعمتهای بزرگ خدا است که همه افراد انسان کم و بیش از آن بهره دارند و بی شک هوشمندی بیشتر موجب راهیابی انسان به سعادت و کمال مناسبتر و در خور شأن او است، اعطا کننده این نعمت بزرگ خداوند است؛ ولی در داده های حضرت حق ظرفیتها نیز ملاحظه میشود، از اینرو انسان مؤمن برای بهره بردن بیشتر از این نعمت بزرگ الهی باید درون خود را پاک نموده و آلودگیهای ذهنی را به تقوا و پرهیزکاری جارو بکشد و دور بریزد، تا شایستگی برخورداری از هوش و حافظه قویتر را پیدا کند، با این حال دست دعا به سوی دوست بر داشته و برای نایل شدن به مراتب نیرومند هوش و آگاهی از او مدد بگیریم.
پیام دوم: دوری از سفاهت
«سفاهت» به معنای سبکی در بدن است، این واژه در سبکسری و نا آرامی نفس که نتیجه کمبود عقل در کارهای دنیایی و آخرتی است به کار میرود (راغب، مفردات قرآن، ص ۴۱۴)، گویا تفاوت آن با جهالت در این است که در جهالت زمینه دانستن وجود دارد، ولی در سفاهت زمینه دانستن یا به هیچ وجه وجود ندارد و یا بسیار ضعیف است، تا آنجا که انسان سفیه توانایی یاد گیری را ندارد.
البته برای سفاهت معنای دیگر نیز ذکر کرده اند و آن عبارت است از بد خُلقی ناشی از سبکسری و آشفتگی درون (دهخدا، لغتنامه). این معنی با کلمه «تمویه» که در دعای امروز در کنار سفاهت ذکر گردیده هماهنگی و سازگاری بیشتر دارد، زیرا تمویه به معنای وارونه ساختن حقایق است، خدا در باره کسانی که از آیین ابراهیم علیه السلام گریزانند فرمود: «وَ مَنْ يَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْراهيمَ إِلاَّ مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ وَ لَقَدِ اصْطَفَيْناهُ فِي الدُّنْيا وَ إِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحين». (البقره، ۱۳۰).
«چه كسى از كيش ابراهيم روى برمىتابد جز آنكه خود را بىخرد ساخته باشد؟».
و ما در دعای امروز از خداوند میخواهیم تا ما را از کردار و رفتار ناشی از سبکسری و اشفتگی درون و نیز از وارونه ساختن حقایق و معارف صحیح دور فرماید.
پیام سوم: درخواست خوبیها از خدا
همه خوبیها از خداوند است، چنانکه فرمود: «وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْئَرُون». (النحل، ۵۳).
«هر نعمتى كه شما راست از جانب خداوند است و چون رنجی به شما رسد به پيشگاه او زارى مىكنيد».
از اینرو در دعای امروز از خدا میخواهیم تا از هر خیر که برای بندگانش میفرستد ما را نیز از آن بهره برساند و سرانجام او را به وصف بهترین بهترینان میستاییم.
دعای روز چهارم
«اللَّهُمَّ قَوِّنِي فِيه عَلَى إِقَامَةِ أَمْرِكَ وأَذِقْنِي فِيه حَلاوَةَ ذِكْرِكَ وأَوْزِعْنِي فِيه لأَدَاءِ شُكْرِكَ بِكَرَمِكَ واحْفَظْنِي فِيه بِحِفْظِكَ وسِتْرِكَ يَا أَبْصَرَ النَّاظِرِينَ».
ترجمه: «خدایا مرا در این ماه برای انجام فرمانت نیرومند گردان، و در آن شیرینی ذکر و یادت را بچشان،و به کرمت سوکند میدهم که مرا برای ادای شکر نعمتهایت آماده گردان، و به حفظ و پرده پوشیت سوگند میدهم مرا [از آفات و گناه] محافظت نما، ای بیناترین نگاه کنندگان».
پیام اول: نیرومندی برای اجرای فرمان خدا
نیرومندی ذاتا از آن خداوند است، و اگر در مخلوقات توانایی وجود دارد همه از فیض حضرت حق است، چنانکه فرمود: «كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِي إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيز». (المجادله، ۲۱).
«خدا مقرر داشته كه: البته من و پيامبرانم پيروز مىشويم. زيرا خدا توانا و پيروزمند است».
هدف از اعطای قدرت به انسان قرار گرفتن در مسیر نوحید و هدایت الهی و بندگی در پیشگاه او و غفلت نورزیدن از بتدگان خدا است، چنانکه در دعای کمیل که از علی علیه السلام به یادگار مانده است میخوانیم: «رَبِّ يَا رَبِّ قَوِّ عَلَى خِدْمَتِكَ جَوَارِحِي واشْدُدْ عَلَى الْعَزِيمَةِ جَوَانِحِي».
«پروردگارا اندامهای مرا برای خدمت به تو نیرومند گردان و پهلوهایم را برای قرار گرفتن در کویت محکم گردان».
پیام دوم: توفیق ذکر خدا
کلمه «ذکر» به معنای یادآوری و ذکر خدا به معنای به یاد او بودن است، هر چند به دعا، نیایش، مناجات و راز و نیاز به درگاه خدا نیز ذکر گفته میشود، ولی از این جهت است که با زبان به یاد خدا می‌افتیم و سبب یاد آوری او هستند، خداوند در وصف خردمندان فرمود: الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلى جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النار». (آل عمران، ۱۹۱).
«آنان كه خدا را ايستاده و نشسته و به پهلو خفته، ياد مىكنند و در آفرينش آسمانها و زمين مىانديشند [و میگویند]: اى پروردگار ما، اين جهان را بيهوده نيافريدهاى، تو منزهى، ما را از عذاب آتش بازدار».
پیام سوم: توفیق شکر خدا
سپاسگزاری در پیشگاه خدا به خاطر نعمتهای بی شمار او وظیفه و تکلیفی واجب است، از آنجا که اگر یک انسان به انسان دیگر هدیه ای بدهد هدیه گیرنده از هدیه دهنده سپاسگزاری میکند، بلکه این خصوصیت در بسیاری از حیوانات نیز به چشم می‌خورد، در حالی که هدیه دهنده چیزی را می‌دهد که خود آن را نیافریده و از نعمتهای خدا به او است که با دادن هدیه دیگران را نیز از آن بهره می‌رساند، چه رسد به داده های خداوند که هم بی شمار و هم از سوی خود او است، خداوند فرمود: «فَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلالاً طَيِّباً وَ اشْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُون». (النحل، ۱۱۴).
«از اين چيزهاى حلال و پاكيزه كه خدا به شما روزى داده است بخوريد و اگر خدا را مىپرستيد شكر نعمتش را به جاى آوريد».
ولی این وظیفه و تکلیف عقلی و شرعی توفیقی میخواهد که با دعا درگاه خداوند بهتر فراهم میگردد، از این رو در دعای امروز توفیق آن را از خدا درخواست میکنیم.
پیام چهارم: حفاظت خدا
انسان در زندگی این جهان نیازمند حفاظت در برابر آفتها است، چنانکه در برابر لغزشهای فراوان و گناهانمان به پرده پوشی و حفاظت برای پخش نشدن آنها نیاز داریم، تا خداوند در گام بعدی با لطف و کرمش از آن لغزشهای ما چشم پوشی و ما را مورد آمرزش خود قرار بدهد، از این رو در دعای امروز از خدا میخواهیم تا ما را در حفاظت و حراست خود قرار بدهد که او بهترین حافظ و نگاهدارنده است، چنانکه فرمود: «فَاللَّهُ خَيْرٌ حافِظاً وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِين».(یوسف، ۶۴).
و سرانجام خدا را با وصف بیناترین بینندگان میستاییم.
دعای روز پنجم
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِيه مِنَ الْمُسْتَغْفِرِينَ واجْعَلْنِي فِيه مِنْ عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ الْقَانِتِينَ واجْعَلْنِي فِيه مِنْ أَوْلِيَائِكَ الْمُقَرَّبِينَ بِرَأْفَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ».
ترجمه: «خداوندا مرا در این ماه از استغفار کنندگان، و از بندگان صالح و مطیع خودت قرار بده، و هم در این ماه مرا از مقربان درگاهت قرار بده، سوگندت میدهم به مهربانیت از مهربانترین مهربانان».
پیام اول: توفیق استغفار
استغفار یعنی آمرزش خواهی و با زبان عربی با جمله «أستغفِرُ اللهَ ربی و أتوبُ الیه» بیان میشود، چنانکه خداوند در قرآن با زبان حضرت نوح علیه السلام مردم را به آن فرمان داده و آثاری را برای آن بیان فرموده است: فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً * يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً * وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهارا». (سوره نوح، ۱۰ – ۱۲).
«سپس گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهيد كه او آمرزنده است * تا از آسمان برايتان پى در پى باران فرستد * و شما را به اموال و فرزندان مدد كند و برايتان بستانها و نهرها بيافريند».
و نیز در باره فایده استغفار فرمود: «وَ أَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتاعاً حَسَناً إِلى أَجَلٍ مُسَمًّى وَ يُؤْتِ كُلَّ ذي فَضْلٍ فَضْلَهُ وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ كَبير». (سوره هود، ۳).
«و نيز از پروردگارتان آمرزش بخواهيد و به درگاهش توبه كنيد، تا شما را از رزقى نيكو- تا آن گاه كه مقرر است- برخوردارى دهد. و هر شايسته انعامى را نعمت دهد. و اگر رويگردان شويد، بر شما از عذاب روز بزرگ بيمناكم».
ولی استغفار با اینکه لفظ است، با توجه به انگیزه ها، نیتها و اعمال مراتب مختلف پیدا میکند، که علی علیه السلام مرتبه عالی آن را این گونه بیان فرموده است:
یکی از مسلمانان در حضور امیر المؤمنین علی ۷گفت: «أستغفر الله»، امام ۷به او فرمود: «استغفار درجه بلند مرتبه گان و آن نامی دارای شش معنی به هم پیوسته است: نخستین آنها پشیمانی بر گناهان گذشته، دوم تصمیم بر ترک همیشگی بلزگشت به گناهان پیشین، سوم باز گرداندن حقوقی از مردم که بر گردن تو هست، تا در هنگام ملاقات با خدا از آن حقوق رهایی یافته و هیچ گونه پیامدی از آنها بر گردن تو نباشد، چهارم هر واجبی را که تباه ساخته ای توجه نموده و آنگونه که شلیسته آن واجب است آن را ادا نمایی، پنجم به گوشتی که از مال باطل بر اندام تو روییده است توجه نموده و آن را با اندوه در برابر آن آب کنی، به آنگونه که پوست بدنت به استخوانت چسبیده و میان آن دو گوشت جدیدی روییده شود و ششم به همانگونه که پیکرت را با شیرینی گناه چشانده ای از پس آن، رنج پیروی از خدتا بر خود هموار کنی، در این هنگام است که می گویی أستغفر اللهَ». (نهج البلاغه، حکمت ۴۲۱).
فایده استغفار
استغفار و درخواست آمرزش گناهان در پیشگاه خدای بزرگ هم آمرزش گناهان را سبب میشود و هم برکات الهی دنیا را در پی دارد، چنانکه در قرآن کریم از زبان حضرت نوح علیه السلام به قومش آمده است: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّارا * يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً * وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنينَ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهارا». (نوح: ۱۰ ۱۲).
«سپس گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهيد كه او آمرزنده است * تا از آسمان برايتان پى در پى باران فرستد * و شما را به اموال و فرزندان مدد كند و برايتان بستانها و نهرها بيافريند».
پیام دوم: قرار گرفتن در زمره صالحان
بسیارند کسانی که به ظاهر خدا را بندگی میکنند، ولی خود را اصلاح نکرده و درونی شیطانی یا آمیخته با باطل دارند، بندگان صالح و شایسته بسیار اندکند، بندگانی که به مقام قرب الهی راه یافته و آلودگیهای مادی و معنوی را از خود دور نموده و جان خود را به زیور اخلاص و عمل صالح آراسته کرده باشند، درون خود را از هر گونه زنگار گناه صیقل داده و آن را آماده برای پذیرش هدایت خداوند نموده و در عبادت خدا فروتن هستند و بندگی و کرنش در پیشگاه او را برای خود رنج و زحمت نمی پندارند؛ بلکه نیایشها و نماز و دعای آنان زمزمه عاشق با معشوق راستین و از روی شوق و رغبت است، سر بر آستان دوست می نهند و بر خاک میافتند و با مهر و مودت معشوق خود را به سوی خود میخوانند، اینان رحمت و مهربانی پروردگار را به خود جلب میکنند، مقام رفیعی که حضرت سلیمان ۷آن را از خدا درخواست نموده و عرضه می‌دارد: «وَ أَدْخِلْنِي بِرَحْمَتِكَ فِي عِبادِكَ الصَّالِحِين». (النمل، ۱۹). « و مرا به رحمت خود در شمار بندگان شايستهات درآور».
و سرانجام خدا را با وصف مهربانترین مهربانان میستاییم.
دعای روز ششم
«اللَّهُمَّ لا تَخْذُلْنِي فِيه لِتَعَرُّضِ مَعْصِيَتِكَ ولا تَضْرِبْنِي بِسِيَاطِ نَقِمَتِكَ وزَحْزِحْنِي فِيه مِنْ مُوجِبَاتِ سَخَطِكَ بِمَنِّكَ وأَيَادِيكَ يَا مُنْتَهَى رَغْبَةِ الرَّاغِبِينَ».
ترجمه: «ای خدا مرا در این ماه به نافرمانی از تو خوار مگردان، و تازیانه قهرت را بر من فرود نیاور، و از موجبات خشمت مرا دور گردان به حق احسان و نع [بی شمار] تو ای منتهای آرزوی مشتاقان».
پیام اول: گرفتار نشدن به خذلان الهی
«خازل» در لغت ضد ناصر، «خذل» به معنی ترک کمک و یاری است، «خذلان الله العبدََ» یعنی خدا بنده خود را از اشتباهات دور ننماید، پس آن بنده آن اشتباهات را مرتکب گردد، که باید از آن به لطف خدا پناه ببریم، (ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۱، ص ۲۰۲).
با توجه به معنای یاد شده برای خذلان باید در این ماه از خدا بخواهیم ما را با ارتکاب معاصی و گناهان به خذلان دچار نکند، و به دنبال آن تازیانه قهر خدا را بر ما فرود نیآورد، از نشانه های خذلان و فرود آمدن تازیانه قهر خدا بی تفاوتی انسان گناهکار در برابر گناهان است، از اینرو از خدا بخواهیم تا ما را به تازیانه قهر خود نگیرد و ما را از موجبات خشم خود دور گرداند، بدیهی است کسی که این دعا را میخواند باید خود نیز گامی در این راه بر دارد، نه اینکه تنها ورد لبها و لقلقه زبان باشد.
چ
در سوره حمد [که در نماز شبانروزی واجب هر روز ده بار آن را میخوانیم، افزون بر نمازهای مستحبی] به صورت جمله دعا به درگاه خدا آمده است: «صِراطَ الَّذينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّينَ». (سوره حمد، ۷).
«ما را به راه راست هدایت فرما، نه راه کسانی که مورد خشم و غضب تو هستند و نه راه گمراهان».
و در آیه دیگر فرمود: « كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ لا تَطْغَوْا فيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبي وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبي فَقَدْ هَوى». (سوره طه، ۸۱).
«از چيزهاى پاكيزه كه شما را روزى دادهايم بخوريد و از حد مگذرانيدش تا مبادا خشم من به شما رسد، كه هر كس كه خشم من به او برسد در آتش افتد».
و در آیه دیگر ما را از دوستی با کسانی که مورد خشم خدا هستند باز داشته و فرمود: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ قَدْ يَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ كَما يَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحابِ الْقُبُور». (سوره الممتحنه، ۱۳).
«اى كسانى كه ايمان آوردهايد، با مردمى كه خدا بر آنها خشم گرفته است دوستى مكنيد. اينان از آخرت نوميدند، هم چنان كه آن كافرانى كه اينك در گورند از آخرت نوميدند».
و کسی که موجبات خشم خدا را فراهم آورد از اهل دوزخ است، از اینرو در دعای امروز از خدا درخواست میکنیم تا ما را از فراهم آوردن موجبات خشم خود دور گرداند.
پیام سوم: در اشتیاق خدا بودن
هر انسانی در زندگی دنیا در جستجوی گمشده ای است، ولی گمشده افراد گوناگون است، برخی چیزی را گمشده واقعی خود میپندارند، ولی آنگاه که به آن میرسند در می یابند که در اشتباه بوده و آن یافته گمشده واقعی و سعادتبخششان نبوده است، چنانکه خداوند فرمود: «عَسى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ عَسى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُون ». (البقره، ۲۱۶).
« شايد چيزى را ناخوش بداريد و در آن خير شما باشد و شايد چيزى را دوست داشته باشيد و برايتان ناپسند افتد، خدا مىداند و شما نمىدانيد».
چه بسا انسانها همه عمر خود را به دنبال گمشده های پنداری میگردند و بدون اینکه گمشده واقعی خود را بیابند از دنیا رخت بر میبندند، امروز به دنبال چیزی فردا و فرداهای دیگر به دنبال چیزهای دیگر و همه آنها برای او زیانبار و بی حاصل و از دوست غافل، چنانکه حافظ سروده است:
سرو چمان من چرا میل چمن نمی کند همدم گل نمیشود یاد سمن نمیکند
تا دل هرزه گرد من رفت به چین زلف او زان سفر دراز خود عزم وطن نمیکند
دل به امید روی او همدم جان نمیشود جان به هوای کوی او خدمت تن نمیکند
در این میان برخی از همان آغاز و یا در میانه راه گمشده واقعی خود را میابند و با آن زندگی کرده و با آن میمیرنذ و سر افراز بر مرگ لبخند رضایت آمیز میزنند، و آن منتهای آرزوی مشتاقان است، اینگونه افراد به خواسته ای که به دنبالش بوده اند در واقع به آن رسیده اند، ولی باید تلاش کنند تا آن را از دست ندهند، از اینرو باید در پیشگاه خدا دعا کنند و استمرار ارتباط درست با او را از او بخواهند.
دعای روز هفتم
«اللَّهُمَّ أَعِنِّي فِيه عَلَى صِيَامِه وقِيَامِه وجَنِّبْنِي فِيه مِنْ هَفَوَاتِه وآثَامِه وارْزُقْنِي فِيه ذِكْرَكَ بِدَوَامِه بِتَوْفِيقِكَ يَا هَادِيَ الْمُضِلِّينَ».
ترجمه: «خدایا در این ماه مرا بر روزه گرفتن و نماز خواندن یاری فرما، و از لغزشها و گناهان آن دور گردان، و در آن مرا از ذکر و یاد مداومت روزی فرما، سوگندت میدهم به توفیقت ای هدایتگر گمراهان».
پیام اول: یاری خدا برای روزه و نماز
هر کار خیری که بخواهیم انجام بدهیم بدون پشتوانه خدا و یاری او میسور نیست، فراوان شده است که کاری را قصد کرده ایم ولی برای ما مانعی غیر منتظره از انجام دادن آن پدید آمده است، مثلا مهمانی بر ما وارد شده و یا به بیماری دچار شدیم و یا اراده ما تغییر پیدا کرد، چنانکه از علی علیه السلام نقل شده است که فرمود: عَرِفتُ اللهَ بفسخ العزائم». (علامه مجلسی، ملاذ الأخبار، ص ۷۲، ذیل حدیث چهاردهم).
«من با دگرگون شدن اراده ها خدا را شناختم».
از اینرو برای توفیق کارهای خیر مانند روزه گرفتن و نماز خواندن از خدا مدد بجوییم و از او یاری بخواهیم.
پیام دوم: دوری از گناهان
اثم و گناه نا فرمانی از خدا، مانند ترک واجبات و ارتکاب محرمات الهی را گویند، ولی لغزش گاهی گناه است و گاهی گناه نیست، اگر لغزش انسان از روی اراده و عمد و با میل و رغبت او نباشد گناه نیست، اگرچه به گونه ای برای انسان زیانبار است، مانند اینکه انسان در ماه رمضان برای تفریح به مسافرت برود و به ناچار روزه او باطل گردد، مسافرت او نیز از دست دادن منفعت دنیایی حلال یا مغنوی را موجب گردد، بدیهی است که او گناهی را مرتکب نشد، ولی لغزشی از او سر زد که او را از منفعتی باز داشته است؛ چنانکه گناه را نیز لغزش میخوانند، در هر صورت برای رهایی از هر گونه لغزش، چه گناه و چه غیر گناه، باید به خدا پناه برده و از او بخواهیم تا ما را از آن دور گرداند.
پیام سوم: توفیق ذکر با دوام خدا
در باره ذکر در شرح دعای روز چهارم سخن گفته شد، در دعای امروز دوام ذکر را از خدا میخواهیم، چون کار پسندیده ادامه پیدا کردن آن خوب است، تا شیرینی آن نیز همواره در ما احساس شود.
پیام چهارم: برخورداری از هدایت خدا
هدایت انسانها بر دو گونه است: ۱. نشان دادن راه. ۲. رساندن به مقصود؛ هدایت نخست هم از سوی خداوند است و هم از سوی غیر او همانند پیامبران و دیگر هدایتگران با اذن خداوند، خداوند راه درست و نادرست را به همه انسانها نمایانده و به پیمودن راه درست تشویق فرموده است: « فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها * قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها * وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها ». (الشمس، ۸ – ۱۰).« سپس بديها و پرهيزگاريهايش را به او الهام كرده * كه: هر كه در پاكى آن كوشيد رستگار شد * و هر كه در پليدىاش فرو پوشيد نوميد گرديد ». این نوع هدایت با اذن خدا از پیامبران الهی و رهروان او نیز ممکن است.
هدایت دوم رساندن به مقصود و مطلوب است که تنها در اختیار خدا است و دیگران را از آن بهره ای نیست، تا آنجا که خداوند به پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله فرمود: « إِنَّكَ لا تَهْدِي مَنْ أَحْبَبْتَ وَ لكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِين». (اللقصص، ۵۶).
«تو هر كس را كه بخواهى هدايت نمىكنى. خداست كه هر كه را بخواهد هدايت مىكند و او هدايت يافتگان را بهتر مىشناسد».
علامه طباطبائی; در تفسیر این آیه نوشته است: «مقصود از هدايت [در این آیه شریفه] رساندن به مطلوب و بازگشت آن به إفاضه إيمان بر دل است و معلوم است که این نوع هدایت به خدا مربوط است و هیچ کس با او در این کار شریک نیست، مقصود نمایاندن راه نیست، زیرا این کار وظيفه پیامبر است و نفی آن از او معنی ندارد، و مقصود از اهتداء قبول هدايت است».(تفسیر المیزان، ج ۱۶، ص ۷۸).
در دعای امروز پس از چند درخواست از خدا او را با وصف هدایتگر گمراهان یاد میکنیم.
